درباره کشتارگاه دام

به منظور استحصال بهداشتی و اقتصادی گوشت و استفاده صحیح از فرآورده­های دامی و عرضه اصولی آنها به مراکز مصرف، تدوین نظام اجرائی مشخصی جهت کشتارگاههای صنعتی و تأسیس مجتمع های کشتارگاهی ضروری است. در ادامه ضوابط مربوطه که از سوی سازمان دامپزشکی ارائه شده آورده شده است.

ضوابط فنی کشتارگاه

1- از نظر موقعیت محل، کشتارگاه باید در محلی احداث شود که از نظر راههای ارتباطی به آسانی بتوان دامهای کشتاری را به آن محل حمل کرد.

2- کشتارگاه باید در محیطی احداث شود که امکان دسترسی به آب سالم و بهداشتی وجود داشته باشد.

ضمناً محل احداث کشتارگاه باید دور از مراکز آلوده کننده از قبیل محل نگهداری یا دفع زباله و فضولات حیوانی باشد.

3- کشتارگاه باید به سیستم فاضلاب مطابق معیارهای استاندارد مجهز باشد.

4- آب مصرفی کشتارگاه باید منطبق با ویژگیهای آب آشامیدنی کشور و از نظر بهداشتی مورد تائید مراجع ذیصلاح باشد. جهت ذخیره سازی آب وجود منابع هوایی الزامی است.

5- برای تولید بخار، انجماد و عملیات آتش نشانی می توان از آب غیرقابل شرب نیز استفاده کرد، مشروط بر اینکه لوله کشی آن به صورت مجزا و علامت گذاری شده باشد.

6- کشتارگاه باید دارای برق سه فاز صنعتی باشد و در سالن آن روشنایی به حد کافی وجود داشته باشد.

7- وسایل و ابزار کار باید ضد رنگ و به آسانی قابل تمیز شدن باشند.

8- سقف سالنها باید نسبت به حرارت و رطوبت عایق باشد.

9- دیوار سالنها باید تا زیر سقف سیمانکاری و با سطح صاف و غیر قابل نفوذ پوشانیده شده و حتی المقدور رنگ آنها روشن باشد.

10- کف سالنها باید از جنس بتن ساخته شده و حالت لغزندگی نداشته باشد.

11- جهت گرم یا خنک کردن و تهویه سالنها باید تجهیزات لازم نصب شده باشد.

12- استفاده از مس و سرب و آلیاژهای آنها در محلهائی که امکان تماس این مواد با گوشت و چربی وجود دارد، مجاز نیست.

13- تجهیزات و قسمتهائی از ماشین آلات که در تماس با گوشت و چربی هستند، باید به گونه ای ساخته شوند که بتوان به سهولت آنها را از هم جدا و تمیز کرد.

14- سالن کشتارگاه باید دارای شیبی به میزان دو درصد به طرف آبروها باشد.

15- وجود حمام و دوش و دستشویی به تعداد کافی در کشتارگاه ضروری است.

16- کارگران باید دارای کارت بهداشتی باشند و در مواقع کار از روپوش مخصوص استفاده نمایند.

17- تجهیزات و ساختمان سالنهای کشتارگاه باید به نحوی باشد، که ورود پرندگان و حشرات، و جوندگان به داخل آن امکان پذیر نباشد.

18- به منظور شستشو و ضدعفونی وسایل حمل و نقل باید محلی در نظر گرفته شود.

ضوابط صدور پروانه تاسیس جهت کشتارگاه

الف- ظرفیت: حداقل و حداکثر ظرفیت بر حسب نیاز منطقه و پیشنهاد کمیسیون استانی و با تائید کمیسیون مرکزی تعیین می گردد.

ب- زمین: حداقل مساحت زمین مورد نیاز برای احداث کشتارگاه، باید سه برابر مساحت زیربنای ساختمانهای آن باشد.

ج- طرح و نقشه: جهت صدور پروانه تأسیس، ارائه طرح و نقشه توسط متقاضی الزامی است.

در ادامه مطالب الگویی یک نمونه از کشتارگاههای دام به منظور اشنایی متقاضیان ارائه شده است. این راهنمایی می تواند به متقاضیان در تهیه طرح و نقشه مورد نظر کمک نماید، لیکن در هر صورت طرح و نقشه کشتارگاههای صنعتی دام باید دارای مشخصات زیر باشد

1- دیواره اصطبل انتظار دام، باید از کف سالن به ارتفاع 2/1 تا 2 متر سیمانکاری و کف آن از مصالح غیرقابل نفوذ ساخته شده باشد.

2- ارتفاع آبشخور در اصطبل انتظار دام باید بین 30 تا 50 سانتیمتر باشد.

3- در سالن آماده سازی فرآورده های دامی باید تجهیزات لازم مانند پاتیلهای آبجوش، شاخ بر و مو پاک کن جهت تهیه کله و پاچه، دستگاه سیرابی، دستگاه روده پاک کنی جهت تهیه روده، سینی مخصوص و قلابهای پایه دار برای حمل و آویزان کردن دل و جگر موجود می باشد.

4- ساختمان مجاری فاضلاب و کانالهای مخصوص حمل اندرونه و غیره باید طوری تعبیه شوند که شیب مناسب داشته باشند و نظافت آنها به آسانی انجام گیرد.

5- برای هریک از سالنهای مربوط به پوست، روده، کله و پاچه، سیرابی پاک کنی و دل و جگر باید ناودانهای انتقال جداگانه ای در نظر گرفته شود.

6- برای جداکردن و نگهداری دامهای مشکوک، وجود جایگاه قفلداری در کشتارگاه ضروری است.

7- برای منجمد کردن گوشتهای آلوده به انگل، وجود سردخانه مجزا و مخصوصی در کشتارگاه ضروری است.

8- برای ارائه خدمات دامپزشکی، وجود اتاق مجهز اختصاصی در کشتارگاه ضروری است.

9- تجهیزات سالن کشتار دام باید با تعداد دام کشتاری، ساعات کار و تعداد کارگران متناسب باشد که این تجهیزات شامل موارد زیر است.  تجهیزات بیهوشی، جراثقال، کمپرسور باد و تجهیزات مربوط به آن، قلاب، اره الکتریکی، دوش شستشوی لاشه، ترازو، چرخ دستی، سینی، میز استریلیزاتور، ابزار کشتار، دستگاه تهیه بخار آب، کوره لاشه سوز و وسایل حمل گوشت.

10- در صورتی که پوست کندن بر روی برانکارد (گهواره) انجام می شود، جنس آن باید از نوع ضدرنگ باشد و ارتفاع آن باید به صورتی باشد که لاشه با زمین تماس پیدا نکند.

11- کشتارگاهها باید مجهز به تجهیزات تبدیل ضایعات یا برنامه جهت تبدیل ضایعات باشد که قسمت فوق باید از امکانات زیر تشکیل شده باشند:

قسمت دریافت: در این قسمت لاشه­های ضبطی دام و ضایعات کشتارگاهی دام وطیور به وسیله بالابر به داخل دیگ پخت ریخته می شود. خون توسط پمپ به مخزن و از آنجا به دیگ مخصوص پخت هدایت می گردد.

قسمت پخت: در این قسمت مواد به وسیله بخار پخته و سپس خشک می شود.

قسمت روغن گیری: پس از اینکه مواد ضبطی و ضایعات در دیگ پخته شد به قسمت روغن گیری هدایت و در آنجا روغن گیری شده و روغن آن در مخزن روغن ذخیره می گردد. باقیمانده مواد به قسمت خردکن رانده می شود.

قسمت خردکن: در این قسمت مواد توسط آسیاب خرد و سپس خشک می شود و به صورت پودر گوشت و پودر خون و پودر استخوان در می آید.

قسمت بسته بندی: در این قسمت، مواد پودر شده پس از افزودن مواد آنتی اکسیدان سایر افزودنیهای مورد نیاز به تفکیک در کیسه ها ریخته می شوند و از آنجا به انبار حمل می گردند.

د- فواصل: رعایت فاصله در خصوص دامداریها و واحدهای مشابه و غیر مشابه و همچنین، مناطق مسکونی، عوارض تأسیساتی برای مفاد مندرج در جدول، فواصل الزامی است.

ضوابط صدورپروانه بهره برداری برای کشتارگاه

صدور پروانه بهره برداری جهت کارخانجات خوراک دام، سردخانه ها، مجتمع های کشتارگاهی و کشتارگاهها، با هماهنگی اداره کل صنایع و سازمان جهادسازندگی استان و واحدهای ذیربط صورت می گیرد. در کلیه موارد مذکور، صدور مجوز بهداشتی برابر قانون سازمان دامپزشکی انجام خواهد شد و بدون مجوز بهداشتی امکان راه اندازی و بهره برداری از واحدهای نام برده میسر نیست.

برآورد ظرفیت کشتارگاه

انتخاب ظرفیت و برنامه تولید مناسب برای واحد های صنعتی علاوه بر بهره­برداری بهینه از سرمایه­گذاری انجام شده، عاملی در جهت سود بیشتر می­باشد. ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی، مستلزم سرمایه­گذاری اولیه می باشد. لذا انتخاب ظرفیت­های خیلی کم، سودآوری پروژه را زیر سؤال می­برد. علاوه بر این انتخاب ظرفیتهای بالا باعث نیاز به سرمایه­گذاری در تأمین ماشین­آلات می­گردد که این امر نیز  در صورت غیر منطقی بودن سرمایه گذاری، مجدداً سودآوری پروژه را با مشکل همراه می­کند. از اینرو تعیین ظرفیت مناسب و بهینه در سرمایه گذاری طرح از اهمیت بسزایی برخوردار می­باشد.از اینرو با توجه به مطالب ذکر شده و مطابق متدولوژی مطالعات امکان سنجی برای تعیین ظرفیت طرح از بررسی عوامل اساسی زیر استفاده می شود.

• تعیین ظرفیت بر اساس نظر متقاضی اجرای طرح
• تعیین ظرفیت بر اساس نتایج حاصل از مطالعات بازار
• تعیین ظرفیت بر اساس ظرفیت نرمال ماشین الات و خط تولید
• انتخاب ظرفیت بر اساس قابلیت دسترسی به مواد اولیه
• تعیین ظرفیت بر اساس توجیه مالی و اقتصادی